Η ΕΚΔΡΟΜΗ ΜΑΣ ΣΤΟ ΝΑΥΠΛΙΟ

ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ Από τις Μυκήνες στους Περσικούς πολέμους

ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ Από τις Μυκήνες στους Περσικούς πολέμους

View more presentations from 2o EPAL RODOU.

Ο ΚΑΡΥΩΤΑΚΗΣ ΚΑΙ Η «ΜΠΑΛΑΝΤΑ ΣΤΟΥΣ ΑΔΟΞΟΥΣ ΠΟΙΗΤΕΣ ΤΩΝ ΑΙΩΝΩΝ»

Η μπαλάντα αυτή ανήκει στην ποιητική συλλογή του Καρυωτάκη Νηπενθή (1921). Ο τίτλος συνοψίζει το κύριο θέμα του ποιήματος. Τα σταθερά θεματικά σημεία αναφοράς του είναι η αδυναμία της ποίησης να αποτρέψει τη συγκρουσιακή και αδιέξοδη σχέση της με την πραγματικότητα, η ειρωνική και σαρκαστική προβολή της συμβατικότητάς της, η υπαρξιακή αγωνία και ματαίωση του κοινωνικά περιθωριοποιημένου ποιητή.

Εντοπίζουμε στο ποίημα αντιθέσεις οι οποίες στηρίζουν τη θεματική του και ταυτόχρονα αισθητοποιούν την καρυωτακική ειρωνεία. Η βασική αντίθεση αφορά στην αντιπαράθεση των δυο ποιητικών κόσμων του συνθέματος: ένδοξοι - άδοξοι ποιητές. Οι καταξιωμένοι στην ποιητική τέχνη ποιητές Verlaine, Hugo, Poe και Baudelaire αντιπαραβάλλονται με τους ανώνυμους, δηλαδή μη αναγνωρισμένους ποιητές. Με την επιλογή αυτή του Καρυωτάκη γίνεται σαφής αναφορά στη συνάρτηση Ζωή & Τέχνη.

Ο Καρυωτάκης υπό την επήρεια του γαλλικού συμβολισμού επιλέγει τον τύπο του καταραμένου ποιητή, ο οποίος είναι σε διαρκή δυσαρμονία με την περιβάλλουσα
πραγματικότητα, κυριαρχείται από ολέθρια πάθη και συνθέτει το έργο του αναλώνοντας τον εαυτό του. Είναι ποιητές οι οποίοι αρνήθηκαν να ενταχθούν στις κοινωνικές συμβάσεις «εξέπεσαν» (στ. 2) και «έζησαν […] δυστυχισμένοι» (στ. 9), «εζήσανε νεκροί» (στ. 10), σε καλλιτεχνικό όμως επίπεδο τους έχει χαριστεί η «η Αθανασία» (στ. 11), είτε για την πλούσια «ρίμα» τους (στ. 4) είτε γιατί το έργο τους τελικά επιβιώνει και αναγνωρίζεται καλλιτεχνικά.

Άλλη ισχυρή αντίθεση την οποία εντοπίζουμε είναι η αντιπαράθεση ανάμεσα στον «κόσμο» (κοινωνία) και στους άδοξους ποιητές. Είναι χαρακτηριστική η έκφραση που χρησιμοποιεί ο Καρυωτάκης: «η καταφρόνια τους βαραίνει» (στ 17) κι υπονοεί πως η περιφρόνηση του κόσμου έχει δυσμενείς επιπτώσεις στην ψυχική τους κατάσταση και παρακάτω (στ. 22) η επίγνωση πως όλοι τους ξεχνούνε.

Οι ποιητές αυτοί έχουν την «τραγικήν απάτη» (στ. 19) ότι η αναγνώριση («Δόξα», στ. 20), θα έλθει κάποτε. Την ιδιότυπη καρυωτακική ειρωνεία ενισχύει η διαφοροποίηση ανάμεσα στην κατάσταση του τώρα, όπου οι ποιητές περνούν «αλύγιστοι και ωχροί» (στ. 18) και του μετά όπου «[…] η Δόξα καρτερεί, παρθένα βαθυστόχαστη ιλαρή» (στ. 20-21).

Στον τελευταίο στίχο κάθε στροφής δραματοποιείται η συναισθηματική ένταση του ποιητή. Ενώ αρχικά θεωρούμε πως ο Καρυωτάκης διαφοροποιείται σε σχέση με τους άδοξους ποιητές, κατονομάζοντάς τους «στιχουργούς που ανάξια στιχουργούνε» (στ. 14) κι αλλού ειρωνεύεται τις απατηλές προσδοκίες τους (περί Δόξας), επιλέγει να αφιερώσει σε αυτούς κι όχι στους ένδοξους ποιητές τη μπαλάντα του. Η φωνή του τότε μοιάζει σαν φωνή διαμαρτυρίας που φτάνει στον αυτοσαρκασμό συμπάσχει και η μπαλάντα του γίνεται «λυπητερή» (στ. 7) και «θλιβερή» (στ. 23).

Στο χαμηλόφωνο εξομολογητικό του τόνο, στο τέλος του ποιήματος, διακρίνουμε την επιθυμία του να διασωθεί και να μνημονευτεί κάποτε το έργο του (στ. 25-26). Στην αυτοσαρκαστική του διάθεση, η οποία εκφράζεται με τον χαρακτηρισμό της μπαλάντας «πενιχρή» (στ. 27), διακρίνουμε την απαισιόδοξη και αρνητική του διάθεση απέναντι στην κοινωνική πραγματικότητα και το έργο του, η οποία υποβάλλεται στο μεγαλύτερο μέρος του ποιητικού του έργου. \

Ο χαμηλόφωνος λυρισμός του ποιήματος, η χρήση του καθημερινού λεξιλογίου, η αίσθηση πίκρας και απογοήτευσης του ποιητή, παραπέμπουν στα χαρακτηριστικά της λεγόμενης «γενιάς του 1920» στην οποία ο Καρυωτάκης εντάσσεται γραμματολογικά.

Στο ποίημα διακρίνουμε πλούτο εκφραστικών μέσων: παρομοιώσεις λ.χ. «σαν άρχοντες που εξέπεσαν», μεταφορές λ.χ. «μαραίνονταν οι Βερλαίν», «πλούτος η ρίμα»,
οξύμωρο λ.χ. «εζήσανε νεκροί», προσωποποιήσεις λ.χ. «η Δόξα […] παρθένα βαθυστόχαστα ιλαρή», συνεκδοχή: η «ρίμα» αντί η «ποίηση» και επαναλήψεις.

Γλώσσα του ποιήματος είναι η δημοτική με ανάμειξη τύπων της καθαρεύουσας λ.χ. εξέπεσαν, ανιστορεί, έρεβος, ιλαρή, πενιχρή κλπ. Η μουσικότητα του ποιήματος δημιουργείται με το σταθερό ιαμβικό του ρυθμό (στίχοι ιαμβικοί εντεκασύλλαβοι και δεκασύλλαβοι), με τα στροφικά του συστήματα, με την πλούσιά του ομοιοκαταληξία.

http://www.lexima.gr/lxm/read-1398.html

Κ. Καρυωτάκης : Μπαλάντα στους άδοξους ποιητές (κείμενο, σχετικά με τον ποιητή)

Μπαλάντα στους άδοξους ποιητές

Από θεούς κι ανθρώπους μισημένοι
σαν άρχοντες που εξέπεσαν πικροί,
μαραίνονται οι Βερλέν τους απομένει
πλούτος η ρίμα πλούσια κι αργυρή.
Οι Ουγκό με "Τιμωρίες" την τρομερή
των Ολυμπίων εκδίκηση μεθούνε.
Μα εγώ θα γράψω μια λυπητερή
μπαλάντα στους ποιητές άδοξοι που 'ναι.

Αν έζησαν οι Πόε δυστυχισμένοι
και αν οι Μποντλέρ εζήσανε νεκροί,
η αθανασία τους είναι χαρισμένη.
Κανένας όμως δεν ανιστορεί
Και το έρεβος εσκέπασε βαρύ
τους στιχουργούς που ανάξια στιχουργούνε.
Μα εγώ σαν προσφορά κάνω ιερή
μπαλάντα στους ποιητές άδοξοι που 'ναι.

Του κόσμου η καταφρόνια τους βαραίνει
κι αυτοί περνούνε αλύγιστοι και ωχροί,
στην τραγικήν απάτη τους δομένοι
πως κάπου πέρα η δόξα καρτερεί,
παρθένα βαθυστόχαστα ιλαρή.
Μα ξέροντας πως όλοι τους ξεχνούνε,
νοσταλγικά εγώ κλαίω τη θλιβερή
μπαλάντα στους ποιητές άδοξοι που 'ναι.

Και κάποτε οι μελλούμενοι καιροί:
"Ποιος άδοξος ποιητής" θέλω να πούνε
"την έγραψε μιαν έτσι πενιχρή
μπαλάντα στους ποιητές άδοξοι που 'ναι;"

Ιστότοποι σχετικά με τον Καρυωτάκη :

http://filosofia.itgo.com/biografia.htm ( H ζωή του - χρονολόγιο)

http://el.wikipedia.org/wiki/Κώστας_Καρυωτάκης

http://www.youtube.com/watch?v=DR6ODkXhugM

http://www.tvxs.gr/v16800

http://www.google.gr/search?hl=el&lr=&rlz=1G1GGLQ_ELXX255&q=ΚΩΣΤΑΣ+ΚΑΡΥΩΤΑΚΗΣ&start=0&sa=N

http://www.arnos.gr/dmdocuments/eap/elp/elp30/ergasieselp30/2007-2008-3hergasiaelp30(protipi).pdf

http://blogs.myspace.com/index.cfm?fuseaction=blog.view&friendId=272305082&blogId=392510535

http://www.greektube.org/content/view/57387/2/

Κ. Καρυωτάκης : Μπαλάντα στους άδοξους ποιητές

• Τελικά γιατί γράφουμε; Για τη μεταθανάτια δόξα; Για να μείνει το όνομά μας έστω στη μνήμη δύο-τριών ανθρώπων που μας διάβασαν; Για να συμπεριληφθεί στο λήμμα «λογοτεχνία» μιας εγκυκλοπαίδειας; Μήπως όσο περισσότερο γράφουμε τόσο περισσότερο μένουμε μόνοι μας και στο τέλος ανταμοιβή μας είναι η αιώνια λήθη; Μήπως όλους, καλούς, κακούς και μέτριους, μας περιμένει το σεφερικό ακρογιάλι, ανώνυμο μνήμα των εραστών της τέχνης και της περιπέτειας;
• ................................................................................................................ Ωστόσο σε επίπεδο καθαρά αισθητικής λειτουργίας τα αρχικά ερωτήματα αυτού του κειμένου όχι μόνο παραμένουν αναπάντητα, αλλά πολλαπλασιάζονται ­ όταν αναλογιστούμε μάλιστα και τη μοίρα κάποιων άλλων, εξίσου αδικημένων ή «καταραμένων» αν προτιμάτε, που, αν και αποσιωπήθηκαν στην αρχή, σήμερα αναγνωρίζονται απ' όλους, π.χ. ο Καρυωτάκης, ο Καβάφης, ο Παπατσώνης, ο Μπάρας κ.ά. Τι είναι τελικά αυτό που έχει το έργο τους και τους εξασφαλίζει χρόνια μετά τον θάνατό τους την προσοχή του αναγνωστικού κοινού, ενώ αντιθέτως τον Λαπαθιώτη φέρ' ειπείν που διέγραψε μια εντυπωσιακή τροχιά στα γράμματά μας δύσκολα σήμερα τον ξαναδιαβάζουμε; Ισως η απάντηση να κρύβεται σε μια λέξη: ο μοντερνισμός. Αν μετά το 1914 δεν μεσολαβούσε στην Ευρώπη μια επανάσταση σε όλους τους τομείς της σύγχρονης τέχνης και αν κάποιοι ποιητές μας δεν αντιλαμβάνονταν εγκαίρως τη δυναμική της, αν η γενιά του τριάντα δεν έφερνε και στη χώρα μας τα νάματα του μοντερνισμού, αν ο Λαπαθιώτης και ο κύκλος του δεν απέρριπταν κάθε προσπάθεια ανανέωσης των εκφραστικών τρόπων, τότε η πορεία της λογοτεχνίας μας θα ήταν διαφορετική, ενδεχομένως και ο τρόπος που τη διαβάζουμε. Ισως πάλι οι δημιουργοί που παρουσιάζονται ξανά σήμερα να μη διεύρυναν ποτέ, τόσο πολύ, το προσωπικό τους όραμα ώστε αυτό να αρθεί στο ύψος ενός συλλογικότερου προβληματισμού και να επηρεάσει τη σκέψη της εποχής τους, όπως το κατόρθωσε ο Καβάφης και αργότερα ο Σεφέρης.

ΠΗΓΗ: ΤΟ ΒΗΜΑ

2. ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ΕΡΩΤΗΣΕΩΝ

1. Ποια στοιχεία του ποιήματος δικαιολογούν το χαρακτηρισμό του ως μπαλά-ντας;
2. Στηριζόμενοι στο ποίημα μπορείτε να φαντασθείτε ποια απήχηση είχε η ποίηση του Καρυωτάκη ενόσω εκείνος ζούσε;
3. Με ποια λογοτεχνική παράδοση φαίνεται από το ποίημα ότι ήταν ιδιαίτερα εξοικειωμένος ο Καρυωτάκης;
4. Πώς αντιμετωπίστηκαν από τους συγχρόνους τους οι ποιητές στους οποίους αναφέρεται ο Καρυωτάκης; Η απάντησή σας να στηριχθεί στο εξεταζόμενο ποίημα.
5. Σε ποιους ποιητές αναφέρεται ο Καρυωτάκης και τι παρατηρήσεις κάνει για τη ζωή και το έργο καθενός από αυτούς;
6. Γιατί νομίζετε ότι ο ποιητής θέλησε να γράψει μια μπαλάντα στους άδοξους ποιητές των αιώνων;
7. Δομή του κειμένου, επαλήθευση ή διάψευση μιας κρίσης με βάση το κεί-μενο, εκφραστικά μέσα και τρόποι του κειμένου (υφολογική διερεύνηση, αφηγηματικές λειτουργίες, επιλογές του δημιουργού σε διάφορα επίπεδα γλωσσικής ανάλυσης):
8. Ποια σχήματα λόγου χρησιμοποιεί ο Καρυωτάκης στο συγκεκριμένο ποίημα; Σε κάθε περίπτωση να παραθέσετε τα σχετικά χωρία. Π.χ.: «η Δόξα καρτερεί» (προσωποποίηση).
9. Σε ποιους στίχους παρατηρείται το φαινόμενο της παρήχησης;
10. Γιατί ο Καρυωτάκης λέει «οι Ουγκώ» και όχι «ο Ουγκώ»;
11. «Ο Καρυωτάκης (...) απελπισμένα ανθίσταται [στη φθορά του χρόνου], αναζη-τώντας (...) μια γεύση αθανασίας, ένα μερίδιο στη μνήμη, μία ελπίδα υστεροφημίας».1 Επαληθεύεται αυτή η κρίση από το συγκεκριμένο ποίημα;
12. α) Πώς χαρακτηρίζει ο Καρυωτάκης την μπαλάντα του;
β) Γιατί της αποδίδει αυτούς τους χαρακτηρισμούς;
γ) Τι παρατηρείτε στη μορφή των χαρακτηρισμών;
6. «Η μπαλάντα αυτή (...) είναι προϊόν ποιητικού μόχθου και ένα επίτευγμα ποιη-τικής τεχνικής».2 Συμφωνείτε με αυτή την άποψη; Εξηγήστε γιατί.
13. α) Πώς θα χαρακτηρίζατε το ύφος του ποιητή;
β) Ποια συναισθήματα σας υποβάλλει;
14. Ο Καρυωτάκης χαρακτηρίζει την μπαλάντα του «πενιχρή». Συμφωνείτε με αυτό το χαρακτηρισμό;
15. Να επισημάνετε τις αντιθέσεις που υπάρχουν στο ποίημα.
16. Ποια φράση λειτουργεί ως μοτίβο στο ποίημα και ποια εντύπωση σας δημιουργεί;
17. Τι παρατηρείτε ως προς την ομοιοκαταληξία, τη στιχουργία και το μέτρο του ποιήματος;
18. Ο Καρυωτάκης σε αυτό του το ποίημα κατατάσσει τον εαυτό του στην κατηγορία των «άδοξων» ποιητών με τους οποίους σχεδόν κανείς ποτέ δεν πρόκειται ν’ ασχοληθεί. Αν πράγματι το πίστευε αυτό, τότε γιατί δημοσίευσε αυτό το ποίημα;

ΘΕΜΑΤΑ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ 2009

ΓΕΝΙΚΑ ΛΥΚΕΙΑ ΚΑΙ ΕΠΑΛ (ΟΜΑΔΑ Β΄)

ΗΜΕΡΑ	ΗΜΕΡ/ΝΙΑ	ΜΑΘΗΜΑ
ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ	15 - 5 -2009	ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ
ΔΕΥΤΕΡΑ	18 - 5 -2009	ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΦΥΣΙΚΗ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ ΚΑΙ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗΣ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ
ΤΕΤΑΡΤΗ	20- 5 - 2009	ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ ΘΕΤΙΚΗΣ - ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ
ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ	22 - 5 -2009	ΙΣΤΟΡΙΑ ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΧΗΜΕΙΑ – ΒΙΟΧΗΜΕΙΑ ΑΡΧΕΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ
ΔΕΥΤΕΡΑ	25 -5–2009	ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΦΥΣΙΚΗ
ΤΕΤΑΡΤΗ	27 - 5 -2009	ΛΑΤΙΝΙΚΑ ΧΗΜΕΙΑ ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΙΑ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ ΣΕ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΤΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ
ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ	29 -5 - 2009	ΑΡΧΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ